Genellikle doğumsal, travma yada kanser cerrahisi sonrası oluşan kulak, burun, göz gibi organların kaybı sonrası bu organların birebir aynısının, vücudun kendi dokularının kullanılarak yapılması çoğu zaman mümkün değildir. Bu gibi durumlarda silicon esaslı malzemeler kullanılarak yapılan ve tamamıyla Prof.Dr.Gürsel TURGUT tarafından geliştirilen 3D teknolojilerinin kullanılmasıyla daha Pratik hale getirilen epitezler (yüz protezi); hastalar için sosyal yaşamlarında uyumunu sağlayan yaşamsal çözümlerdir.
Bir yüzün eksik kısmını (yüz epitezi veya protezi) veya vücudun (somatik protez) gerçekçi bir şekilde yeniden oluşturması sanat ve bilim dalı olan Anaplastoloji Eski Yunan-ıvâden'den gelen, ANA (tekrar), -πλαστικός, PLAST (heykel ile ilgili) -λογία, LOGY (bilim) sözcüklerin birleşiminden oluşur. dir. Bu sanatla elde edilen ve genellikle yüz bölgesinde kullanılan canlı benzeri protezler, Avrupa’da epitez diğer ülkelerde ise protez veya yüz protezi olarak adlandırılırlar. Yüz protez-epitezleri bir boşluğu kapatır, korur ve/veya yüzün veya vücudun dış hatlarıyla harmanlandığı kaybedilen dokunun yerine geçen estetik protezlerdir. Her bir kişiye göre uyarlanmış uygun bir tutma yöntemi kullanılarak sabitlenen epitezler, tıpkı cilt kadar esnek sentetik malzemelerle yapılırlar.
Epitezlerin bulundukları yere estetik uyumunu sağlayan en önemli etken TUTTURMA (retantion) tekniğidir. Yüz veya el bölgesinde tutturma yöntemi olarak günümüzde en iyi estetik sonucu veren yöntem, implant ve implant-yapıştırıcı kombinasyonlu tutturma yöntemleridir. (44 gt iplant system)1979'da, kraniofasiyal protezlerin tutturulması için ekstra-oral endosseöz implantların kullanımı Branemark ve Albrektsson tarafından başlatılmıştır.
İmplantlarla tutturma ile yüz protezlerin sabitlenmesi ile;
- Bu protezlerin daha kolay korunması (tutkal kalıntısı yok),
- Protezin doğru pozisyonda kolay uygulanması ve yapışkan protezlere kıyasla daha iyi retansiyon-tutuculuk sağlanabilmesidir.
Epitez-protezlerin tutturma yöntemleri genel olarak;
- İmplant-kemik destekli tuturma: Kemiğe vidalama (protezin mıknatıslar veya klipslerle sabitlenebilmesi için cerrah tarafından yerleştirilen implantlar)
- Kendiliğinden tutan protezler (örn. Bir boşluk içine yerleştirilir)
- Biyolojik bir yapıştırıcı tarafından tutulan protezler (geçici bir çözüm olabilir)
- İmplant ile tutturulan ve yakın zamanda geliştirilen hızlı prototipleme ve bilgisayar destekli tasarım - Bilgisayar destekli İşleme (CAD-CAM) geliştirilmiş epitezleri içerir.
Bu fiksasyonlardan, kemik-implant destekli olanlar dışında hiçbiri hasta için ideal çözüm değildir. Özellikle sıcak iklimlerde veya burun boşluğu gibi nemli bir ortamda, cilt yapıştırıcısı çözünebilir veya cilde yapışmaz. Buna ek olarak, protezin cilt yapıştırıcılarıyla doğru bir şekilde yerleştirilmesi zordur. Yapıştırıcılar, silikon protezlerin kenarlarının renk lekelenmesi ve alerjik reaksiyonları ve renk değişikliğine neden olurlar. Gözlük destekli tutturucular ise hareket etmeleri ve estetik geçişlerin sağlanamaması nedeniyle kullanımları pratik olmayan tutturma yöntemleridir.
Burun Epitez - Protezleri
Burun kusurları, burunun alınmasını gerektiren onkolojik cerrahi, travma ve doğumsal hastalıkların bir sonucu olarak görülürler. Doğumsal nedenlerle burun yokluğu veya kaybı çok nadir görülen durumlardır.
Duygusal ve kozmetik nedenlerden dolayı, burun kusurları, göz kayıpları ile birlikte en sıkıntı çeken hasta gruplarıdır. Bu kusurlar, hastaların sosyal yaşamda varoluşlarını kısıtlarlar. Halen burun kayıpları için ameliyat teknikleri (örn. Alın flebi, prefabrike flepler) kullanılsa da doğal burun görüntüsü elde etmek özellikle tam burun kayıplarında çok zordur.
Epitezle (yüz protezi) Onarımın Üstünlükleri
- Daha estetik görünüm sağlar
- Burun kaybının tümör nedeniyle oluştuğu durumlarda ameliyat sonrası takip epitez ile yapılan restorasyonlarda kolaydır.
Epitezle (yüz protezi) Onarımın Zorlukları
- Geceleri çıkarmak gereklidir.
- Epitezler kullanımına göre 2-5 yılda bir değiştirilmelidirler.
- Yaz-kış durumuna göre ciltte oluşacak renk değişimleri nedeniyle yazlık ve kışlık olarak 2 tür epitez kullanılması önerilir.
Kulak Epitez - Protezleri
Kulak kusurları, kulağın alınmasını gerektiren onkolojik cerrahi, travma ve çoğunlukla doğumsal hastalıkların bir sonucu olarak görülürler. Doğumsal nedenlerle kulak yokluğu veya kaybı kulakla ilgili karşılaşılan en sık sorunların başında gelmektedir.
Kulak kayıpları, duygusal ve kozmetik nedenlerden dolayı zorluk yaşayan hasta gruplarıdır. Hastalar özellikle çocukluk çağı döneminde bu sorunla yüzleşmek zorunda olduklarından rekonstrüksiyon yada epitez ile restorasyon yapılması acil düzeyinde önem taşımaktadır. Hastalarımıza özellikle doğumsal kayıplarda öncelikle kendi dokuları ile rekonstrüksiyon önermekteyiz. Buna rağmen başarısız olma durumunda Epitez (yüz protezi) ile restorasyon yapılmaktadır.
Epitezle (yüz protezi) Onarımın Üstünlükleri
- Daha estetik görünüm sağlar
- Kulak kaybının tümör nedeniyle oluştuğu durumlarda ameliyat sonrası takip epitez ile yapılan restorasyonlarda kolaydır.
Epitezle Onarımın Zorlukları
- Geceleri çıkarmak gereklidir.
- Epitezler kullanımına göre 2-5 yılda bir değiştirilmelidirler.
- Yaz-kış durumuna göre ciltte oluşacak renk değişimleri nedeniyle yazlık ve kışlık olarak 2 tür epitez kullanılması önerilir.
Kulak epitezleri ilgili bölgeye tutturmak için değişik yöntemler kullanılmaktadır.
- Kemik-implant bağlantılı epitez-protez:
Cerrah kulak bölgesinde mastoid kemik üzerine 2-3 adet olmak üzere implantları operasyonla yerleştirdikten sonra 6-8 haftalık osseointegrasyon denilen kemik ile implantın birleşme dönemi beklenir. Sonrasında implant üstüne mıknatıs yada bar abutment-dayanaklar ve epitez içine mıknatıslar veya barlar yerleştirilerek tutuculuk sağlanır. Bu teknik, epitezin güvenli bir şekilde tutulduğu, temizlenmesinin ve temizlenmesinin kolay olduğu anlamına gelir. Ayrıca, hastalık durumunda hastalıkların izlenmesine olanak tanır. - Yapışkan yüz epitezi:
Biyolojik bir yapıştırıcı epitezin cilde karşı doğrudan tutulması için kullanılır. Bu, bir epitele uyan en basit yöntemdir ve implantların takılmasını beklerken yada implant kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda kullanılır. - Kendinden tutunan epitez:
Burada, boşluğun kenarları, çevresindeki oyukların tümüne rahatça oturan ve herhangi bir yapışkan kullanılmadan yerinde kalacak şekilde vakum etkisi ile tutunurlar. Çok nadir durumlar bu şekilde tutuculuğa izin verirler. - Gözlük çerçeveye monteli epitez:
Bu çözüm genellikle implantların takılmasını beklerken geçici bir seçenek olarak seçilir. Bu durumda, epitez mıknatıs kullanarak gözlüklere yapıştırılır veya yapıştırıcılar gözlük çerçevelerine sabitlemek için kullanılır.
Göz Epitezleri
Göz protezleri veya epitezi genellikle çocukluk çağı tümörleri yada trafik kazaları nedeniyle ortaya çıkan görünüm bozukluklarının rehabilitasyonu için kullanılırlar. Amacı, hastanın görünümünü ve ifadesini ve çevreleyen cildi ile uyumlu bir görünüm elde etmektir.
Göz epitez-protezleri sorunlu bölgeye tutturmanın değişik yöntemleri olsa da nasıl bir yöntem kullanılacağına sorunlu bölgedeki boşluğun boyutuna ve göz çevresi kemiğin kalınlık,çap ve dolaşımına göre karar verilir.
Tutturma (Retansiyon) Yöntemleri
- Kemik implant bağlantılı epitezler:
Burada, cerrah göz-orbita kemiğin kenarlarına 2-3 adet olmak üzere implantları operasyonla yerleştirdikten sonra 6-8 haftalık osseointegrasyon denilen kemik ile implantın birleşme dönemi beklenir.Sonrasında implant üstüne mıknatıs yada bar abutment-dayanaklar ve epitez içine mıknatıslar veya barlar yerleştirilerek tutuculuk sağlanır. Bu teknik, epitezin güvenli bir şekilde tutulduğu, temizlenmesinin ve temizlenmesinin kolay olduğu anlamına gelir. Ayrıca, hastalık durumunda hastalıkların izlenmesine olanak tanır. - Yapışkan yüz epitezi:
Biyolojik bir yapıştırıcı epitezin cilde karşı doğrudan tutulması için kullanılır. Bu, bir epitele uyan en basit yöntemdir ve implantların takılmasını beklerken yada implant kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda kullanılır. - Kendinden tutunan epitez:
Burada, boşluğun kenarları, çevresindeki oyukların tümüne rahatça oturan ve herhangi bir yapışkan kullanılmadan yerinde kalacak şekilde vakum etkisi ile tutunurlar. Çok nadir durumlar bu şekilde tutuculuğa izin verirler. - Gözlük çerçeveye monteli epitez:
Bu çözüm genellikle implantların takılmasını beklerken geçici bir seçenek olarak seçilir. Bu durumda, epitez mıknatıs kullanarak gözlüklere yapıştırılır veya yapıştırıcılar gözlük çerçevelerine sabitlemek için kullanılır.
Hemifasiyal Protezler veya Midfasial Epitez - Protezler
Hemifasiyal (yüzün sol veya sağ tarafı) veya midfasiyal (burun bölgesidahil yüzün orta bölgesi) bölgeleri içeren bu genişletilmiş epitezer, bir hastalığa (örn., Bir tümörün alınması) veya bir travmanın ardından (kaza, yanık ) rehabilitasyon amaçlı yapılan protezlerdir. Bu durumda, bir yüz protezi, geniş yüz şekil bozukluklarında tek rehabilitasyon seçeneği olabilir. Ayrıca, hastalık durumunda hastalıkların izlenmesine izin verir. Amaç, bir yüzü kullanarak ilgili yüzün bölümünü yeniden kurmak, sıkıca yerleştirilmesini sağlamak, çevredeki cilt ile estetik olarak şekil ve renk uyumunu sağlamak ve bazen gözlük takmak için yardımcı olmaktır. Protezleri tutturmanın en uygun ve kesin yolu, cerrah-teknisyen ve hastanın isteklerine göre tıbbi ekip ile birlikte seçilir.
Tutturma Yöntemleri
- Kemik-implant bağlantılı epitez-protez:
Burada, cerrah yüz bölgesi kemiklerin kenarlarına 3-5 adet implantları operasyonla yerleştirdikten sonra 6-8 haftalık osseointegrasyon denilen kemik ile implantın birleşme dönemi beklenir. Sonrasında implant üstüne mıknatıs yada bar abutment-dayanaklar ve epitez içine mıknatıslar veya barlar yerleştirilerek tutuculuk sağlanır. Bu teknik, epitezin güvenli bir şekilde tutulduğu, temizlenmesinin ve temizlenmesinin kolay olduğu anlamına gelir. Ayrıca, hastalık durumunda hastalıkların izlenmesine olanak tanır. - Yapışkan yüz epitezi:
Biyolojik bir yapıştırıcı epitezin cilde karşı doğrudan tutulması için kullanılır. Bu, bir epitele uyan en basit yöntemdir ve implantların takılmasını beklerken yada implant kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda kullanılır. - Kendinden tutunan epitez:
Burada, boşluğun kenarları, çevresindeki oyukların tümüne rahatça oturan ve herhangi bir yapışkan kullanılmadan yerinde kalacak şekilde vakum etkisi ile tutunurlar. Çok nadir durumlar bu şekilde tutuculuğa izin verirler. - Gözlük çerçeveye monteli epitez:
Bu çözüm genellikle implantların takılmasını beklerken geçici bir seçenek olarak seçilir. Bu durumda, epitez mıknatıs kullanarak gözlüklere yapıştırılır veya yapıştırıcılar gözlük çerçevelerine sabitlemek için kullanılır.
El, Ayak Protezleri - Somatik Protezler
Yunan sôma (vücut)’dan türetilen somatik protezler, daha çok el ve ayakları ve meme gibi organlar ile ilgili rehabilitasyonu sağlayan protezlerdir. örneğin: - meme başı veya meme, el veya ayak parmağı protezleri gibi...
Tutturma Yöntemleri
- Kemik - implant bağlantılı epitez-protez:
Burada, cerrah el bölgesi kemiklerin uçlarına 1 er adet olmak üzere ihtiyaca göre 3-5 adet implantları operasyonla yerleştirdikten sonra 6-8 haftalık osseointegrasyon denilen kemik ile implantın birleşme dönemi beklenir. Sonrasında implant üstüne mıknatıs yada bar abutment-dayanaklar ve epitez içine mıknatıslar veya barlar yerleştirilerek tutuculuk sağlanır. Bu teknik, epitezin güvenli bir şekilde tutulduğu, temizlenmesinin ve temizlenmesinin kolay olduğu anlamına gelir. Ayrıca, hastalık durumunda hastalıkların izlenmesine olanak tanır. - Yapışkan el - parmak epitezi:
Biyolojik bir yapıştırıcı epitezin cilde karşı doğrudan tutulması için kullanılır. Bu, bir epitele uyan en basit yöntemdir ve implantların takılmasını beklerken yada implant kullanılmasının mümkün olmadığı durumlarda kullanılır. - Kendinden tutunan epitez:
Burada, boşluğun kenarları, çevresindeki oyukların tümüne rahatça oturan ve herhangi bir yapışkan kullanılmadan yerinde kalacak şekilde vakum etkisi ile tutunurlar. Diğer epitezlerde çok nadir durumlar bu şekilde tutuculuğa izin verirken özellikle parmak protezlerinde oldukça etkili bir yöntemdir..